Ten artykuł jest fragmentem mojej książki W Końcu Poniedziałek.
Jak znaleźć pracę, która nie tylko odpowiada twoim umiejętnościom, ale także daje energię, spełnienie i poczucie sensu? Sekretem jest zrozumienie siebie w 5 kluczowych obszarach, które tworzą fundament świadomego rozwoju zawodowego.
Praca nad tymi 5 obszarami pozwoliła mi przejść od pracy, w której się nie realizowałem, do zmiany w karierze, dzięki której teraz moja praca daje mi satysfakcję i głębokie poczucie sensu.
Praca nad tymi obszarami pozwoli ci lepiej diagnozować swoje potrzeby, wyznaczać kierunek zmian i zbudować karierę dopasowaną do twoich wartości i talentów.
Oto 5 kręgów autorefleksji: 1) Działania angażujące i dodające energii 2) Talenty 3) Wartości 4) Wizja stylu życia 5) Kapitał zawodowy
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia każdego kręgu z osobna, chciałbym zobrazować je jako model pięciu kół, które nakładają się na siebie. Moim celem jest, abyś zrozumiał, że szukając kierunku rozwoju, nie chodzi tylko o skupianie się na pojedynczych kręgach, ale o dostrzeżenie, gdzie te kręgi mają część wspólną.
Na przykład, jeśli jakieś działanie, takie jak programowanie, daje ci ogromną radość i energię (to jest działanie angażujące i dodające energii), ale programujesz dla firmy, której produkt nie wpływa pozytywnie na świat, pojawia się niespójność z wartościami. W takiej sytuacji brakuje części wspólnej kręgów nr 1 (działania angażujące i dodające energii) oraz nr 3 (wartości).
Dlatego te 5 kręgów autorefleksji pełni dwie funkcje: po pierwsze, służy jako diagnoza twojego obecnego stanu, a po drugie, dostarcza danych potrzebnych do pokierowania rozwojem.
Przejdźmy teraz do wyjaśnienia, dlaczego wybrałem właśnie te kręgi, a nie inne. Jak już wspominałem, będę odnosił się głównie do 7 cech wspaniałej pracy, która daje satysfakcje i poczucie sensu (opisanej dokładniej w tym artykule).
1 KRĄG: ODKRYJ DZIAŁANIA ANGAŻUJĄCE I DODAJĄCE ENERGII
Pierwszą cechą wspaniałej pracy jest to, że ma ona angażować i dodawać energii. W związku z tym, w pierwszym kręgu określimy typ działań, które powodują u ciebie taki stan.
Zbadamy twoją przeszłość i teraźniejszość. Zdobędziemy dane potrzebne do określenia, które działania angażują cię i dodają energii, a które, wręcz przeciwnie, nie angażują cię i odbierają energię. Dzięki temu będziesz wiedział, czego chcesz więcej, a czego mniej w swoim życiu, aby maksymalizować witalność i zredukować nudę.
Faktem jest, że odkrycie, co sprawia ci przyjemność, przybliży cię do budowania coraz bardziej satysfakcjonującej kariery. Szkoda życia na pracę, która nie pozwala na pełne zanurzenie w działaniu.
Optymalizacja pracy pod kątem zaangażowania i dodawania energii jest tak ważna, że autorzy książki Dobrze zaprojektowane życie, podczas warsztatów ze swoimi studentami na Stanfordzie, oparli swój system projektowania kierunku rozwoju zawodowego głównie na tej kategorii!
Wykonując kilka krótkich ćwiczeń, zdobędziesz dane do pierwszego z „pięciu kręgów autorefleksji”.
2 KRĄG: ODKRYJ TALENTY (MOCNE STRONY)
Talenty postrzegam jako naturalne zdolności do wykonywania pewnych czynności z łatwością i minimalnym trudem, gdzie inni musieliby włożyć dużo wysiłku, aby osiągnąć podobne efekty. Używając słowa „talent”, będę również miał na myśli „mocne strony”. Często mówimy o kimś: „Ty byś sprzedał piasek na pustyni”, mając na myśli, że dana osoba ma talent do sprzedaży, bo przychodzi jej to naturalnie i łatwo. Talent to naturalne predyspozycje, z którymi się rodzimy. Talenty są stosunkowo stałe i niezmienne przez całe życie.
Postawienie na talenty daje nam dwie przewagi konkurencyjne: po pierwsze, na starcie jesteśmy w czymś lepsi od innych; po drugie, umożliwiają nam one naturalną łatwość w rozwoju w tym obszarze. A ta łatwość w rozwoju z kolei sprzyja długoterminowemu wykonywaniu wybranej pracy bez wypalenia. Dzięki uwzględnieniu talentów przy wyborze kierunku rozwoju możemy szybciej i łatwiej osiągnąć wysoki poziom kompetencji.
Pracując nad odkryciem swoich talentów, w pewnym stopniu pomagamy sobie szybciej i łatwiej osiągnąć cechę nr 2 wspaniałej pracy: „praca, w której czujesz się wysoce kompetentny” oraz cechę nr 7 „autonomia”. Będąc naprawdę dobrym w tym, co robisz, łatwiej jest negocjować z pracodawcą lub klientami warunki pracy zgodne z twoimi oczekiwaniami. A praca na naszych warunkach, to nic innego jak autonomia.
John Kim Sendbird w wywiadzie „Why 90% of Startup CEOs Are Failing” mówi o tym, że często młodzi przedsiębiorcy, zamiast wybrać cele, które są zgodne z ich własnymi mocnymi stronami, skupiają się na obecnej okazji lub trendach. W rezultacie po dwóch lub trzech latach zdają sobie sprawę, że praktycznie to, co robią, jest trudniejsze, niż się spodziewali. Wiele inteligentnych osób szybko się zniechęca, ponieważ to, co przyszło im robić na co dzień, okazuje się nie być czymś, na co liczyli. John podsumowuje: jeżeli chcesz osiągnąć duży sukces, kluczem jest robić coś, do czego możesz się zobowiązać na 10 lat.
Dlaczego, aż tak długi czas? Kluczem jest fenomen procentu składanego. Zawsze lubię przywoływać fenomen Jamesa Cleara, autora książki Atomic Habits, (który swoją drogą napisał najlepiej sprzedającą się książkę na Amazonie w 2021 i 2023 roku).
Około 10 lat temu zobowiązał się on do pisania dwóch wpisów tygodniowo na swoim blogu przez cztery lata. Tym działaniem miał na celu wykorzystać efekt procentu składanego. Pisząc pierwsze 23 artykuły, zdobył około 1000 subskrybentów. Natomiast podobna praca (napisanie 27 artykułów) już 4 lata później, przyniosła mu 150 000 nowych subskrybentów. 150 razy tyle, przy podobnej ilości pracy!
Dlatego w I części książki – „Odkryj kim jesteś”, wykonasz profesjonalny test talentów (mocnych stron). To pomoże ci uzyskać kolejne dane, które wykorzystasz podczas kierowania swoim rozwojem zawodowym.
W ten sposób uzyskamy dane do drugiego kręgu z „pięciu kręgów autorefleksji”.
3 KRĄG: ODKRYJ WARTOŚCI
Trzecia z siedmiu cech wspaniałej pracy to: „Praca pomaga innym w istotnym dla nas obszarze”. Wcześniej wspominałem o badaniach, które pokazują, że spójność między tym, co robimy, a naszymi wartościami, jest kluczowa dla odczuwania sensu w pracy. Aby ten sens osiągnąć, to, co robimy, musi mieć dla nas osobiste znaczenie.
Każdy z nas inaczej definiuje, czym jest pomoc. Gdybym pracował w branży recyklingu śmieci, być może wniosłoby to coś pożytecznego do świata i dla niektórych byłbym bohaterem, ale w hierarchii moich wartości segregacja śmieci zajmuje zapewne 74. miejsce. Jak zatem odkryć, co jest dla nas naprawdę istotne? Poprzez zbadanie naszych wartości.
Nawet jeśli masz pozostałe składniki satysfakcjonującej kariery, a nie zatroszczysz się o spójność z wartościami, możesz czuć, że twoja praca nie ma sensu.
Kierując się wartościami, łatwiej określisz, w jakim obszarze warto się zaangażować i co jest dla Ciebie naprawdę ważne. To często ważniejsze niż pasja, ponieważ pasję do czegoś można rozwijać z czasem, ale wartości są bardziej trwałe i trudniejsze do zmiany.
Dlatego w I części książki – zdobądź samoświadomość – wykonasz ćwiczenie, określając swoje najważniejsze wartości i ich hierarchię. To ono pokaże ci, jaki kierunek rozwoju może dać ci największe poczucie sensu. Celem jest to, abyś na pytanie: „W jakim stopniu to, co robisz, ma znaczący i pozytywny wpływ na świat” mógł odpowiedzieć cyframi 9-10.
W ten sposób zdobędziemy dane z trzeciego kręgu z „pięciu kręgów autorefleksji”.
4 KRĄG: SPISZ WIZJE STYLU ŻYCIA
W tym kroku zwiększymy świadomość tego, co jest dla ciebie ważne w pracy, skupiając się na dwóch cechach wspaniałej pracy: 5) pracy z ludźmi, których lubisz, oraz 6) pracy pozbawionej większych wad.
Określisz, co w kontekście tych cech ma dla ciebie największe znaczenie i jakie są twoje priorytety. Stworzysz wizję swojego idealnego dnia – dokładnie opiszesz, jak chciałbyś, aby wyglądała twoja codzienność. Odpowiesz na pytania, które pomogą ci zbudować wizję idealnej pracy. Dowiesz się, jak powinna wyglądać, aby harmonijnie wpisywała się w twoje życie prywatne i wspierała sposób, w jaki chcesz żyć na co dzień.
Na przykład możesz już wiedzieć, że praca pod nadzorem szefa jest dla ciebie nie do zaakceptowania. Z kolei wiesz również, że nie chcesz lub nie jesteś w stanie pracować więcej niż 6 godzin dziennie. To ważne czynniki, które warto zapisać.
Inny przykład to sytuacja, w której planujesz mieć dużą rodzinę lub często zmieniać miejsce zamieszkania. W takim przypadku warto zastanowić się nad ścieżkami zawodowymi, które pozwolą ci pogodzić te plany z pracą.
W tym kręgu opiszesz kluczowe aspekty, które mają dla ciebie największe znaczenie. Kiedy w drugiej części książki będziesz podejmować decyzje o kierunku rozwoju zawodowego, te dane dotyczące twoich priorytetów pomogą ci wybrać ścieżkę, która uwzględni również twoją wizję życia.
W ten sposób zgromadzimy informacje do czwartego kręgu z „pięciu kręgów autorefleksji”.
5 KRĄG: OKREŚL KAPITAŁ ZAWODOWY
To już ostatni piąty element z pięciu kręgów autorefleksji – kapitał zawodowy. Kapitał zawodowy bezpośrednio nie pochodzi od konkretnej cechy wspaniałej pracy, ale jest niezbędny, aby myśleć o kierunku rozwoju zawodowego. W skład kapitału zawodowego wchodzą: 1) umiejętności, 2) reputacja i doświadczenie, 3) finanse, 4) kontakty. Kapitał zawodowy to nic innego jak nasze zasoby. Określenie swojego kapitału zawodowego jest kluczowe do skutecznego zaplanowania zmiany zawodowej. Musisz wiedzieć, jakie zasoby już posiadasz i z jakiego punktu startujesz. Dlatego, pracując nad tym kręgiem, zidentyfikujesz to, co masz: umiejętności, kontakty i doświadczenia, które mogą okazać się przydatne przy wyznaczaniu dalszego kierunku zawodowego. Dodatkowo określisz swoje możliwości finansowe i dostępny czas na potencjalne ruchy, na przykład przebranżowienie.
Warto wspomnieć, że kapitał zawodowy docelowo pozwala na „zakup” wszystkich siedmiu cech wspaniałej pracy, a w szczególności ostatniej cechy wspaniałej pracy, czyli autonomii. Jak dowodzi Cal Newport w swojej książce Be So Good, They Can’t Ignore You, autonomia to coś, na co trzeba zapracować. Im więcej potrafisz i im lepszy jesteś w swojej pracy, tym większą masz reputację. To daje Ci silniejsze argumenty, by negocjować większą autonomię, np. wyższe stawki, mniej godzin pracy czy wybór projektów. Bez cenionych umiejętności i dobrej reputacji trudno uzyskać pracę na własnych warunkach.
Pomyśl o tym w ten sposób: autonomia, czyli możliwość decydowania nad czym, z kim i gdzie pracujesz, jest rzadkim i cennym zasobem. Zgodnie z zasadą popytu i podaży, aby zdobyć autonomię, potrzebujesz cennych i unikalnych umiejętności, które będziesz mógł wymienić na autonomię. Jeśli masz mały kapitał zawodowy, musisz uzbroić się w cierpliwość, by zdobyć te zasoby (czyli cenne umiejętności) i w przyszłości móc wymienić je na autonomię.
Można stąd wyciągnąć wniosek, że zdobycie autonomii – jednej z najważniejszych cech wspaniałej pracy – zależy od tego, jak intensywnie będziesz pracować nad zwiększeniem swojego kapitału zawodowego. Motywujące jest to, że kapitał zawodowy można stosunkowo łatwo rozbudować. Wspomniane wcześniej 5 kręgów autorefleksji – 1) działania angażujące, 2) talenty, 3) wartości, 4) wizja stylu życia – są stosunkowo bardziej stałe. Kapitał zawodowy można dość szybko rozszerzać: umiejętności można nabywać (nic nie stoi na przeszkodzie, aby się doszkolić), doświadczenie zdobywa się w miarę działania, kontakty są stosunkowo łatwe do nawiązania, a dochody można zwiększać.
W trakcie tej książki podam kilka metod, jak rozwijać kapitał zawodowy: jak wybierać umiejętności do nauki, jak przyspieszać ich opanowanie, jak rozbudowywać sieć kontaktów, jak zdobywać reputację i wiele innych. Wszystko po to, abyś po określeniu kierunku rozwoju zawodowego wiedział, jak i jakimi narzędziami rozwijać się w sposób jak najbardziej efektywny i szybki, minimalizując koszty. Dzięki temu, w jak najkrótszym czasie, będziesz mógł zdobyć wystarczająco duży kapitał zawodowy, który pozwoli ci wymienić go na wszystkie cechy wspaniałej pracy.
– – –
Kapitał zawodowy był ostatnim kręgiem z pięciu kręgów autorefleksji. Zakończyliśmy ich omawianie. Podsumujmy je:
- Krąg: Odkryj Działania angażujące i dodające energii – przeanalizujemy, które działania nas angażowały i dodawały energii w przeszłości i angażują w teraźniejszości.
- Krąg: Odkryj Talenty – zidentyfikujemy talenty, aby łatwiej i szybciej podnosić swoje kompetencje.
- Krąg: Odkryj Wartości – określimy swoje wartości, aby wiedzieć, w jakich obszarach szukać potencjalnych kierunków działań.
- Krąg: Spisz Wizje stylu życia – stworzymy wizję tego, jaką rolę praca ma odgrywać w twoim życiu i jak wyglądałoby w szczegółach nasze wymarzone życie.
- Krąg: Określ Kapitał zawodowy – określisz zasoby takie jak: umiejętności, referencje, kontakty i finanse.
– – –
Im bardziej spójne będą te elementy, tym łatwiej będzie Ci podążać drogą, która prowadzi do pracy idealnej – pracy, która nie tylko zapewnia dochody, ale również daje poczucie spełnienia.
Jeśli chcesz pogłębić każdy z tych obszarów i przejść przez precyzyjnie dobrane ćwiczenia, zapraszam Cię do mojej książki W końcu poniedziałek.