Artykuł jest fragmentem mojej książki W Końcu Poniedziałek.
Gdy już wiemy, jaki umiejętności są potrzebne do osiągnięcia ponadprzeciętnego sukcesu w tym, co robimy. Musimy dowiedzieć się, jak efektywnie je rozwijać, dzięki czemu w krótszym czasie osiągniemy jeszcze większy postęp, wyprzedzając swoją konkurencję.
Jak szybciej rozwijać umiejętności
Przeczytałem kilka książek o przyspieszaniu nauki, aby poprawić swoją efektywność. Wnioski, które wyciągnąłem z tych lektur, wdrożyłem w praktyce, testując, które metody przynoszą najlepsze efekty. Wszystkie, które wybrałem i opisuję, są oparte na solidnych badaniach naukowych. Sięgam także po własne doświadczenia, aby pokazać, jak te techniki sprawdzają się w rzeczywistości.
Od 3 lat gram w amatorskiej lidze tenisa stołowego. W ostatnich dwóch sezonach stosowałem metody celowego ćwiczenia, aby podnieść swoje umiejętności do poziomu innych kolegów z drużyny. Gdy prześledzisz wyniki w archiwum strony internetowej ligi z sezonu 2022/23 i sezonu 2023/24, widać, że w pierwszym sezonie, 2022/23 roku, wygrałem 10 meczów, a w kolejnym, 2023/24 roku, już 27 – czyli o 17 więcej.
Dla porównania kolega z drużyny, który grał z tymi samymi zawodnikami i ćwiczył tyle samo, wygrał w 2022 roku 27 meczów, a w następnym sezonie podobną ilość – 28 meczów (czyli tylko o 1 więcej). Te same metody podnoszenia umiejętności wykorzystuję w rozwoju umiejętności zawodowych.
Jak najszybciej rozwijać umiejętności
Jak pisze Anders Ericsson w swojej książce Droga na szczyt „Celowe ćwiczenie pod kierunkiem eksperta jest najszybszym i najskuteczniejszym sposobem nauki”. Opisuje on cztery cechy takiego celowego ćwiczenia:
- Jasny i konkretny cel sesji – Potrzebujesz dokładnie wiedzieć, co chcesz osiągnąć i który element danej umiejętności rozwijasz.
- Natychmiastowa informacja zwrotna – Otrzymujesz ją od siebie lub bardziej doświadczonego mentora, co pozwala na natychmiastową poprawę.
- Intensywna koncentracja – Konieczne jest całkowite skupienie na zadaniu, bez rozpraszania uwagi.
- Wychodzenie poza strefę komfortu – Celowe ćwiczenie wymaga stałego przekraczania własnych granic.
Teraz krótko opiszę każdą z nich.
Jasny i konkretny cel sesji
Potrzebujesz dokładnie wiedzieć, co chcesz osiągnąć i który element danej umiejętności rozwijasz. Warto przyjrzeć się najlepszym w danej dziedzinie. Zastanów się, jakie cechy i umiejętności wyróżniają tych ludzi w twojej branży. Rozbij je na szereg precyzyjnie ustalonych umiejętności i stopniowo doskonal każdy z nich. Kolejność ich wdrażania też będzie miała znaczenie. Przykładowo, w tenisie stołowym, dzięki spotkaniom z trenerką i pomocy lepszych kolegów stworzyłem listę priorytetowych umiejętności i postaw do wdrożenia. Kluczem w moim przypadku okazało się: niskie ustawienie na nogach, gra blisko stołu, czekanie z rakietką przy ciele do ostatniego momentu na uderzenie piłki, mocna praca nadgarstkiem tuż przed uderzeniem. Przed każdym setem ustalałem jeden element, nad którym będę pracować. Następnie przed każdym serwisem starałem przypominać sobie w myślach: „nadgarstek – mocna rotacja”. Po zakończeniu seta wybierałem kolejny aspekt do poprawy.
Podobne podejście stosuję w mojej pracy jako coach. Przed każdą sesją z klientem zawsze przygotowuję swój plan rozwoju, określając kluczowy obszar, na którym chcę się skupić. Listę umiejętności określam na bazie informacji od bardziej doświadczonych osób. Na przykład, ostatnio pracowałem nad jakością udzielania informacji. Polegało to na tym, że zamiast udzielać wskazówek, które według mnie mogłyby być dla przydatne dla klienta, skupiłem się na jak najdokładniejszej diagnozie luk w jego wiedzy poprzez zadawanie odpowiednich pytań w odpowiednim momencie. Dzięki temu klient w krótszym czasie otrzymuje najbardziej potrzebne informacje, co pozwala nam efektywniej wykorzystać czas sesji i osiągnąć lepsze rezultaty.
Dlatego kluczem do efektywnego rozwoju – niezależnie od dziedziny – jest jasne określenie celu i precyzyjna praca nad wybranymi elementami. Bez planu łatwo można się rozproszyć i skupić na zbyt wielu rzeczach naraz, tracąc efektywność.
Natychmiastowa informacja zwrotna
Natychmiastowa informacja zwrotna polega na szybkim ocenianiu efektów naszego działania i wykorzystywaniu tej wiedzy do dalszej poprawy. Choć idealnie byłoby mieć trenera, który na bieżąco monitoruje postępy i udziela informacji zwrotnej, nie zawsze jest to możliwe. Dlatego, możemy sami zadbać o feedback, nagrywając swoje działania. Oglądając lub słuchając siebie z perspektywy widza, łatwiej zauważyć elementy wymagające poprawy, szczególnie gdy porównujemy swoje nagrania z materiałami profesjonalistów.
Na przykład, podczas gry w tenisa nagrywałem swoje mecze, by później analizować technikę i znajdywać obszary do dalszej poprawy. Jeżeli chodzi o sesję z klientem, analizuję po sesji kluczowe momenty, sprawdzając, czy udało mi się poprawić ten element, na którym pracowałem.
Jeśli błędy się powtarzają, dobrą metodą według Andersa Ericssona jest stworzenie serii ćwiczeń, które pozwalają szybciej pracować nad konkretnym elementem. Na przykład, jeśli w meczu wciąż miałem problem z odbijaniem piłeczki przy zachowaniu odpowiedniej rotacji nadgarstka, przed meczem na treningu wykonywałem serię ćwiczeń na ten jeden element gry. Kluczem jest stworzenie krótkich, intensywnych ćwiczeń, które pozwalają wielokrotnie ćwiczyć konkretne umiejętności związane z twoją branżą, aby przyspieszyć rozwój.
Ważnym elementem systematycznego rozwoju zawodowego, jeśli masz taką możliwość, jest regularne proszenie współpracowników lub przełożonych o informację zwrotną – szczególnie tych, którzy mogą dostarczyć wartościowych uwag. Im częściej o nią pytasz, tym szybciej się rozwijasz. Ważne jednak, abyś nie poprzestawał na samym słuchaniu wskazówek. Kiedy zrealizujesz coś na ich podstawie, podziel się efektami z osobą, która ci pomogła. Taka praktyka nie tylko pokazuje twoje zaangażowanie i chęć doskonalenia się, ale także buduje pozytywne relacje oparte na wzajemnym szacunku i współpracy.
Intensywna koncentracja
Intensywna koncentracja w praktyce oznacza pełne zaangażowanie w każdy etap procesu nauki i unikanie wszelkich rozproszeń. Jednak to nie dzieje się automatycznie. Przykładowo, zawodowy piłkarz może rozgrywać mecz, nie wykorzystując go na podnoszenie umiejętności – podczas gry może być znudzony, lub myśleć o wartości kolejnego kontraktu, zamiast koncentrować uwagę, na technice czy strategii.
Kluczowe jest skupienie się na najważniejszych elementach dotyczących wdrażanych umiejętności, całkowite „wyłączenie” myśli o innych rzeczach i skoncentrowanie się na tym, co dzieje się w danym momencie.
Regularna, codzienna 15-minutowa medytacja to doskonałe narzędzie do trenowania umysłu i rozwijania umiejętności koncentracji. Dzięki temu ćwiczeniu zyskujemy większą kontrolę nad myślami i uczymy się skupiać na tym, co naprawdę ważne. Mogę to potwierdzić z własnego doświadczenia. Przez kilka lat codziennie wykonywałem medytację chrześcijańską przez 15 minut. Efekty były niesamowite: zmniejszył się mój „głód dopaminowy,” byłem spokojniejszy, a w pracy coraz łatwiej ignorowałem rozproszenia i dużo łatwiej utrzymywałem uwagę na kluczowych zadaniach.
Wykraczanie poza strefę komfortu
Czy zdarzyło ci się kiedyś, że słyszałeś tak wiele uwag na temat tego, co warto poprawić, że całkowicie straciłeś zapał do działania? Zwłaszcza gdy podczas nauki nowej umiejętności z dziesięciu prób udawały się zaledwie dwie? Dlatego warto zastanowić się: jak trudne powinno być zadanie, aby jednocześnie motywowało do rozwoju i nie zniechęciło?
Badania Roberta C. Wilsona, zatytułowane „Zasada osiemdziesięciu pięciu procent dla optymalnego uczenia się”, pokazują, że istnieje punkt równowagi, w którym trening nie jest ani zbyt łatwy, ani zbyt trudny, a proces uczenia się przebiega najefektywniej. Autorzy badania stwierdzili, że optymalna stopa błędu podczas treningu wynosi około 15,87%, co oznacza, że 85% prób powinno kończyć się sukcesem, a błędów nie powinno być więcej niż 15%.
Kiedy jakiś element gry w tenisie stołowym staje się coraz bardziej automatyczny, zaczynam stopniowo podnosić poprzeczkę lub wybieram kolejną umiejętność do doskonalenia. Robię to jednak powoli i z rozwagą. Dbam o to, aby nieudane zagrania nie stanowiły więcej niż 15% wszystkich prób.
W pracy z klientami działa to bardzo podobnie: skupiam się na jednym kluczowym obszarze, nad którym pracuję, i tak dobieram liczbę wprowadzanych nowych elementów, aby wzmacniać poczucie skuteczności i motywację do dalszego rozwoju.
Podsumowując, wykraczając poza strefę komfortu, pamiętaj o zasadzie 85/15.
Rozwój umiejętności to większa radość z życia
Skupienie się na wymienionych wcześniej czterech elementach celowego ćwiczenia nie tylko prowadzi do szybszego rozwoju, ale także zwiększa nasze poczucie szczęścia w życiu.
Przykładowo jedna z cech celowych ćwiczeń: intensywna koncentracja pozwala poczuć się szczęśliwym, zapominając o codziennych zmartwieniach i zapobiegając efektowi wspomnianej już wcześniej entropii psychicznej – stanu, który prowadzi do negatywnego myślenia oraz pojawiania się nieprzyjemnych myśli i uczuć. Mihály Csíkszentmihályi w swojej książce Flow – Stan przepływu, na stronie 104, pisze:
„Jedną z najczęściej wymienianych cech doświadczenia przepływu jest to, że podczas niego zapominamy o wszystkich nieprzyjemnych aspektach życia. Dzieje się tak, ponieważ satysfakcjonujące działania wymagają pełnej koncentracji uwagi na wykonywanej czynności, a to sprawia, że w naszych głowach nie ma miejsca na niezwiązane z zadaniem myśli”.
Inna cecha ćwiczeń celowych Wyjście poza strefę komfortu też wpływa pozytywnie na poczucie szczęścia. Jak zauważył Mihály Csíkszentmihályi (strona 132 Flow – Stan Przepływu) „Nie można długo czerpać satysfakcji z wykonywania wciąż tej samej czynności na tym samym poziomie”. Zwraca on uwagę, że jeśli zatrzymujemy się w rozwoju, ponieważ osiągnęliśmy pewien poziom w naszej karierze zawodowej, zamiast kontynuować rozwój, możemy zacząć szukać taniej rozrywki. A to prosta droga do entropii psychicznej.
Warto również zauważyć, że wskaźniki opracowane przez Erica Ericssona są w zasadzie tym samym, co cztery warunki działania prowadzącego do przepływu, opisane przez Mihaly’ego Csikszentmihalyi. Obaj mówią o celach, koncentracji, wyzwaniach, czy informacji zwrotnej.
Wniosek jest prosty: ćwiczenie celowe nie tylko pomaga nam szybciej rozwijać kompetencje i budować kapitał zawodowy, ale także przyczynia się do bardziej satysfakcjonującego i szczęśliwszego życia.
Podsumowanie
Najskuteczniejszym sposobem rozwoju umiejętności są ćwiczenia celowe, które wyróżniają się jasno określonym celem, natychmiastową informacją zwrotną, intensywną koncentracją oraz wychodzeniem poza strefę komfortu.
Zauważ, że te wszystkie metody opierają się na praktyce. Jak udowadnia instytut 70:20:10, jeśli chcesz nauczyć się nowej umiejętności, nie skupiaj się tylko na teorii, ale połącz ją z dużą ilością działania. Jeśli pracujesz na etacie i myślisz o biznesie albo przebranżowieniu, zacznij od małego projektu pobocznego. Jeśli chcesz nauczyć się marketingu, znajdź coś do promowania. Najważniejsze to działać, wyciągać wnioski i podnosić poprzeczkę – to tam kryje się największa nauka.